شمارش معكوس براي نجات درياچه اروميه
جام جم آنلاين:(پنجشنبه 14 ارديبهشت 1391) كاهش شديد منابع آبي درياچه اروميه طي سال‌هاي اخير مسوولان استاني و كشوري را به اتخاذ راهكارهاي متعددي براي نجات آن واداشت؛ راهكارهايي كه برخي از آنها در حد حرف باقي ماند و برخي ديگر نظير بارورسازي ابرها نيمه‌كاره رها شد.پروژه انتقال آب از رودخانه زاب (گلاس) به درياچه اروميه نيز يكي از اين راهكارهاست كه قرار است عمليات اجرايي آن بزودي آغاز شود و به گفته مسوولان استاني، در صورت جلوگيري از هرگونه اتلاف وقت و اعتباررساني بموقع اين پروژه تا پنج سال ديگر به نتيجه خواهد رسيد. اين بازه زماني پنج ساله در حالي مطرح ميشود كه كارشناسان محيط زيست بارها اعلام كرده‌اند تا پنج سال ديگر اثري از درياچه اروميه باقي نخواهد ماند. البته مسوولان استان آذربايجان غربي اميدوارند كه در اين پنج سال با استفاده از روش‌هايي نظير بارورسازي ابرها، اجراي كشت مكانيزه و استفاده از روش‌هاي نوين آبياري از بروز اين بحران تا انتقال آب رودخانه زاب به درياچه اروميه جلوگيري كنند. در حال حاضر 60 درصد از مساحت درياچه اروميه يعني بيش از سه هزار هكتار آن به طور كامل خشك و تبديل به شوره‌زار شده است. پروژه‌اي اميدبخش استاندار آذربايجان غربي در اين‌باره مي‌گويد: اين طرح از طريق انتقال آب از رودخانه گلاس به درياچه اروميه، در دو ناحيه كاني‌سيب و سيلوه انجام ميشود. وحيد جلال‌زاده با تاكيد بر اين‌كه اين اقدام در مرحله اول به منظور تامين حقابه كشاورزي و شرب اهالي منطقه و در مرحله بعد به منظور تامين نياز آبي درياچه اروميه انجام ميشود، مي‌افزايد: آب لازم براي درياچه اروميه از سد كاني‌سيب، در فاز اول 640 ميليون متر مكعب و در فاز دوم يك ميليارد متر مكعب در نظر گرفته شده است. همچنين از سد سيلوه نيز 100 ميليون متر مكعب آب در نظر گرفته شده است كه با تونل‌هاي متعدد و با انتقال به رودخانه گدار به درياچه اروميه ريخته خواهد شد. آغاز عمليات حفاري تونل معاون عمراني استاندار آذربايجان غربي نيز با بيان اين‌كه پروژه‌هاي علاج‌بخشي درياچه در اين استان در حال حاضر در چند حوضه در حال اجراست، به «جام‌جم» مي‌گويد: پروژه انتقال آب از حوزه زاب يا رودخانه گلاس به درياچه، يكي از اين برنامه‌هاست كه عمليات اجرايي آن از سال گذشته با احداث سد انحرافي كاني‌سيب آغاز شده است. سيدجواد محمودي با بيان اين‌كه عمليات حفاري تونل انتقال آب از اين حوضه به درياچه، طي هفته‌هاي آينده آغاز ميشود، مي‌افزايد: اين تونل حدود 35 كيلومتر طول دارد و اعتبار مورد نياز براي اجراي آن حدود 680 ميليارد تومان است و پيش‌بيني ميشود با بهره‌برداري از آن حدود 700 ميليون متر مكعب آب به درياچه اروميه سرازير شود. وي در مورد احداث سد سيلوه و چپرآباد به عنوان اقدامات تكميلي اين طرح مي‌گويد: با بهره‌برداري از اين سدها نيز سالانه 100 ميليون مترمكعب ديگر آب وارد درياچه ميشود. وي نياز اكولوژيكي درياچه را براي ادامه حيات طبيعي، سالانه سه ميليارد و 100 ميليون مترمكعب آب اعلام كرده و مي‌افزايد: اين ميزان آب بايد از طريق سه استان آذربايجان غربي، شرقي و كردستان تامين شود و سهم آذربايجان غربي در اين ميان يك ميليارد و 800 ميليون مترمكعب است كه با اجراي طرح مذكور حدود يك ميليارد مترمكعب از اين ميزان تامين خواهد شد. در همين حال منصور صادقي‌اصل، معاون استاندار و فرماندار مراغه نيز از انتقال 20 ميليون مترمكعب آب سد علويان به درياچه اروميه خبر داده و مي‌گويد: ذخيره آب سد علويان نسبت به سال گذشته 10 ميليون مترمكعب بيشتر شده، به طوري كه آب موجود در پشت درياچه سد، تا اواسط فروردين سال جاري به 23 ميليون مترمكعب رسيد. بارورسازي ابرها طرح بارورسازي ابرها به عنوان يكي ديگر از راهكارهاي نجات درياچه اروميه، اولين‌بار در آذرماه 1389 در آذربايجان غربي با پرواز يك فروند هواپيماي تحقيقاتي بر فراز درياچه اروميه به اجرا درآمد. معاون عمراني استانداري آذربايجان غربي با بيان اين‌كه طرح تحقيقاتي اين پروژه در استان به پايان رسيده است، مي‌گويد: از آنجا كه آذربايجان غربي يك استان مرزي است و هواپيما نمي‌تواند براحتي روي آن پرواز كند، بنابراين انجام عمليات باروري ابرها بايد به شكل زميني انجام شود. محمودي مي‌افزايد: اين طرح از طريق ژنراتورهاي زميني كه در ارتفاعات مستقر ميشود، انجام خواهد شد. وي با اشاره به اين که اين طرح براي اولين‌بار در كشور اجرا شده و هم‌اكنون مراحل پاياني خود را مي‌گذراند، تصريح مي‌كند: مكان مناسب براي استقرار اين ژنراتورها در حال حاضر شناسايي و دستگاه‌ها نيز خريداري شده و در راه انتقال به منطقه است و اميدواريم امسال بتوانيم بارورسازي ابرها را شروع كنيم. كشاورزي نوين تلاش در جهت اصلاح و بهره‌برداري مناسب از آب‌هاي زيرزميني و اصلاح روش‌هاي سنتي كشت،توليد و آبياري از ديگر راهكارهاي حل بحران درياچه اروميه است كه به تصويب وزارت نيرو رسيده است و مقامات اجرايي استان آذربايجان غربي نيز از سال گذشته گام‌هايي را در اين زمينه برداشته‌اند. معاون عمراني استاندار آذربايجان غربي در اين‌باره مي‌گويد: در حال حاضر 90 درصد از آبي كه در استان به دست مي آيد، در بخش كشاورزي مصرف مي شود که از اين مقدار نيز حدود 70 درصد به هدر مي‌رود، در حالي كه مي‌توان با اصلاح روش‌هاي آبياري و بكارگيري روش‌هاي نوين آبياري و كشاورزي مكانيزه، جلوي هدررفت30 تا 40 درصد از اين آب را گرفته و آن را به درياچه منتقل كرد. محمودي مي‌افزايد: در جهت رسيدن به اين هدف، سال گذشته 34 هزار هكتار از مزارع كشاورزي به روش مكانيزه و آبياري نوين زير كشت رفت و درصدديم كه امسال نيز 50 هزار هكتار ديگر را به همين طريق زير كشت ببريم. به گفته وي، دولت درخصوص حمايت از اين طرح و توسعه و بهبود كمي و كيفي توليدات كشاورزي، تسهيلاتي را براي كشاورزان در نظر گرفته است كه 85 درصد از اين تسهيلات به صورت رايگان و 15درصد آن با پرداخت وام ارائه ميشود. افزايش سطح آب درياچه با وجود همه نگراني‌ها، در حال حاضر فصل باران‌زاي بهار را تجربه مي‌كنيم؛ فصلي كه هرساله اميد مردم، مسوولان و كارشناسان را براي بهبود وضع بحراني درياچه به همراه دارد. آمار مسوولان نيز در اين ايام از سال، بويژه در ارديبهشت حاكي از افزايش بارش باران و بهبود نسبي اوضاع درياچه اروميه است. مدير مطالعات منابع آبي شركت آب منطقه‌اي آذربايجان غربي از افزايش سطح آب درياچه به دليل بارش‌هاي بهاري خبر مي‌دهد. مهرنگ دوستي رضايي سطح تراز كنوني درياچه اروميه را يكهزار و 271 متر و 24 سانتي‌متر اعلام مي‌كند و مي‌گويد: اين ميزان 20 سانتي‌متر نسبت به زمان مشابه سال گذشته افزايش نشان مي‌دهد. وي مي‌افزايد: در سال آبي 91 ـ 90 بيش از 915 ميلون مترمكعب آب وارد درياچه اروميه شده كه از اين ميزان 572 ميليون مترمكعب از طريق رودخانه زرينه‌رود سرريز شده است. مساله افزايش 20 درصدي سطح آب درياچه در سال جاري در حالي مطرح ميشود كه ارديبهشت سال 90 هم طبق گفته مسوولان، سطح آب درياچه اروميه بين 40 تا 70 سانتي‌متر افزايش يافته بود. اين ميزان در ارديبهشت سال 89 نيز 27 سانتي‌متر گزارش شده بود. با اين همه وضعيت درياچه همچنان نگران كننده است، زيرا به گفته برخي كارشناسان، تراز درياچه در سال 89 نسبت به سال 88، 20 سانتي‌متر و در سال 90 نسبت به سال 89، 31 سانتي‌متر كاهش داشته و از وسعت آن حدود 250 كيلومتر مربع كاسته شده است. فاطمه مراد زاده - گروه ايران